Groeiende rol en positionering van interventionele radiologie

Gepubliceerd op dinsdag 7 mei, 2019

Op 1 mei 2019 is de dienst interventionele radiologie (IR) opgestart binnen AZ Nikolaas. Deze is ingebed tussen de diensten thorax-vaatheelkunde en medische-moleculaire beeldvorming, die deze discipline samen aansturen.

Minimaal invasieve behandelingen, korte ziekenhuisverblijven, vooruitgang van de levenskwaliteit en een goede klinische outcome; dat is wat interventionele radiologie kan bieden voor een brede waaier van pathologieën en indicaties. Anno 2019 zijn er nog altijd onmiskenbare ontwikkelingen waar te nemen, die een verdere groei en/of verruiming van het behandelingsportfolio duiden binnen de interventieradiologie, zoals interventies die zich situeren op het terrein van de hepato-pancreaticobiliaire oncologie. Men verwacht dat interventieradiologie technieken ook een rol zullen spelen bij de specifieke toewijzing, target-applicatie en selectieve vergoeding van nieuwe medicamenteuze en gentherapeutische behandelingen.

Deze evoluties doet de aandacht naar indicatiestelling toenemen. De toenemende klinische betrokkenheid uit zich enerzijds in het feit dat deze dienst specifieke poliklinische en/of intercollegiale consulten doet en anderzijds instaat voor de perinterventionele zorg en de postinterventionele follow-up ervan. De kracht van vernieuwingen zit dus in een multidisciplinaire benadering, waarmee het belang van de patiënt het meest gediend is. De interventionele radiologie (zowel angiografisch als niet-angiografisch) kondigt op vele terreinen een hoopvolle toekomst aan.

De klinische aandachtsgebieden en indicaties van de interventieradiologie zijn op te delen in twee grote delen: perifeer en neurovasculair. Perifere interventieradiologie betreft alle lichaams- & orgaangebieden behalve het hart en de hersenen.

De interventionele neuroradiologie is vooral bekend door de acute behandeling van stroke (beroerte) en van de cerebrale aneurysmata bij een subarachnoïdale bloeding. Hiervoor is er tussen het AZ Nikolaas en het UZA een gericht samenwerkingsverband opgezet, die toelaat om deze urgente behandelingen te laten uitvoeren in het UZA waar een 24/7 wachtdienst verzekerd is.

Primair zal het behandelingsportfolio van de dienst interventionele radiologie binnen het AZ Nikolaas zich richten op de perifere indicaties, welke huidig niet ondergebracht en/of gesitueerd zijn binnen de dienst Thoraco-vasculaire chirurgie en/of de MMB.

Een voornaam segment van het perifeer behandelingsportfolio is te situeren binnen het domein van de (digestieve) oncologie, waarbij de interventieradiologie zich toelegt op de minimaal invasieve behandeling van oncologische indicaties.

Een precieze beeldsturing is en blijft essentieel tijdens het verrichten van de interventies. Dit maakt het mogelijk om de devices zoals een katheter, ter plaatse te brengen en eveneens de interventie te monitoren. Haarscherpe beelden, minder radiologische straling en hightech apparatuur ondersteunt de interventieradioloog tijdens de interventies. Deze state-of-the-art art mogelijkheden om organen en –weefsels goed zichtbaar te maken, het inbrengen van katheters te begeleiden en de plaatsing van implantaten te ondersteunen en te visualiseren, draagt bij aan het succes van de behandeling.

Traditioneel berust de behandeling van een oncologische patiënt op een drietal pijlers: chirurgie, chemotherapie en radiotherapie. Interventieradiologie vormt een complementaire behandelingsvorm, en maakt het eveneens mogelijk om oncologische patiënten te behandelen waarbij comorbiditeiten en/of verslechterde klinische toestand een chirurgische operatie in eerste instantie niet toelaten. Ook hebben de interventionele radiologietechnieken die toegepast worden bij oncologische patiënten veelal een lokaal aangrijpingspunt, waardoor er nagenoeg geen systemische bijwerkingen zijn.

De oncologische interventies worden ingedeeld in een aantal categorieën, met name “intra-arteriële technieken”, “technieken voor tumorablatie” en “levenscomfort verhogende” interventies.

Met de intra-arteriële technieken, zoals transarteriële embolisatie (TAE), transarteriële chemo-embolisatie (TACE) en radio-embolisatie met radioactieve yttriumbolletjes (Y90-microsferen) behandelt men bijvoorbeeld levertumoren en/of -uitzaaiingen. Van bepaalde levertumoren (hepatocellulair carcinoom, neuro-endocriene tumor metastasen) is geweten dat ze gevasculariseerd worden door de leverslagader, terwijl het gezonde leverweefsel overwegend via de poortader gevoed wordt. Door bv. een chemotherapeuticum in de leverslagader te injecteren, beschadigt men alleen de tumor terwijl het gezonde leverweefsel gespaard blijft. En bij sommige maligne tumoren kan men ook de tumor endovasculair helpen “downstagen”, zodat de patiënt secundair in aanmerking komt voor chirurgie. Een andere manier bestaat erin om het restvolume van de lever te vergroten zodat de patiënt na vier tot zes weken in aanmerking komt voor chirurgie. Bij deze techniek, de vena portae-embolisatie, wordt de poortader aan de zieke zijde van de lever dichtgelijmd, zodanig de gezonde kant kan groeien. Eveneens zijn er nog andere intra-ateriele embolisatie indicaties en technieken  die een therapeutische en effectieve meerwaarde vormen.

Tumorablatie-technieken verhitten of bevriezen tumoren en/of metastasen, en bewerkstelligen op die manier lokale necrose. Met deze technieken behandelt men bv. tumoren in longen, nieren, lever, borst,…

Een nuttige – levenscomfort verhogende – techniek in de lever, bij oncontroleerbare ascites of – slokdarmvarices, is de plaatsing van een TIPS (transjugulaire intrahepatische portosystemische shunt).  Een TIPS-procedure wordt uitgevoerd om de verhoogde druk in de portale venen (portale hypertensie) te doen afnemen, waardoor de ascites of de druk op de slokdarmvarices gereduceerd wordt. De interventieradioloog zal op een minimaal invasieve wijze en onder radiologische beeldgeleiding een stent plaatsen tussen de leverader en de poortader (cfr. foto’s).

Binnen het nieuw gevormd medisch kader van de dienst interventionele radiologie is Dr. Van den Bergh Frans als interventieradioloog werkzaam in de hoofdcampus van Sint-Niklaas, dit op dinsdag voor- en namiddag, en donderdagnamiddag. De interventionele en poli activiteit (dinsdagnamiddag) vindt plaats op het derde verdiep van het G blok Moerlandstraat. Daarnaast blijft Dr. Van den Bergh medisch staflid in het UZA, waar hij mee de neurovasculaire interventies uitvoert.