HCV: Hepatitis C virus

Gepubliceerd op woensdag 27 maart, 2024

In België sterven nog jaarlijks mensen aan de gevolgen van het Hepatitis C-virus. Overlijdens die vermeden kunnen worden wanneer er tijdig een behandeling opgestart kan worden. Veel mensen zijn er zich echter niet van bewust dat ze besmet zijn met het virus. Screening van risicogroepen en een verhoogde awareness is dan ook van levensbelang om het aantal overlijdens terug te dringen.

Wereldwijd zijn 58 miljoen mensen besmet met het hepatitis C-virus (HCV). In België wordt het aantal mensen besmet met HCV op ongeveer 18.000 geschat. De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) wil tegen 2030 hepatitis C als gezondheidsprobleem uit te wereld helpen. De Belgische overheid heeft zich hiervoor mee geëngageerd, echter met ons huidige tempo van screening en behandeling zullen wij deze doelstellingen niet halen.

Hepatitis C is een virusontsteking van de lever die zeer traag evolueert en in het begin bijna geen symptomen geeft. Men is echter wél besmettelijk en kan bijgevolg de ziekte overdragen. Vaak is de infectie al tientallen jaren aanwezig voor de patiënt levercirrose en ernstige complicaties (leverkanker, slokdarmvaricesbloedingen, geelzucht en leverfalen) ontwikkelt. Jaarlijks sterven in België nog steeds mensen aan HCV, terwijl er heel efficiënte medicatie voorhanden is. Helaas wordt de diagnose heel vaak te laat gesteld, wanneer er al complicaties aanwezig zijn die makkelijk konden vermeden worden bij een vroegtijdige diagnose.

Hoe raak je besmet?

Hepatitis C is een virus dat een ontsteking van de lever veroorzaakt. Ongeveer 25% van de mensen klaart het virus spontaan, maar bij 75% blijft het virus aanwezig en spreken we van een chronische infectie. Deze ontsteking geeft aanleiding tot littekenvorming/fibrose wat uiteindelijk resulteert in levercirrose bij 10-20% van de mensen. Het virus wordt door menselijk bloed overgedragen. Voor 1990 werden de meeste patiënten besmet ten gevolge van een bloedtransfusie. Sinds juli 1990 wordt bloed in alle transfusiecentra gecontroleerd op virale hepatitis en zou besmetting via deze weg niet meer mogelijk mogen zijn. Andere manieren waarop men HCV kan oplopen zijn via druggebruik (besmette naalden), risicovol seksueel contact (waar bloed of microbloedingen bij te pas komen) of bij het gebruik van besmet materiaal bij het plaatsen van tatoeages of piercings.

Symptomen

De overgrote meerderheid van de patiënten heeft geen symptomen. De eerste jaren na de besmetting verlopen meestal zonder klachten. De meest voorkomende klacht is vermoeidheid. Complicaties van een chronische HCV-infectie treden pas op na verschillende jaren van leverontsteking, als er zich een levercirrose heeft ontwikkeld. Vroege diagnose en behandeling zijn dan ook heel belangrijk.

Hoe screenen?

Een screening gebeurt door middel van HCV-antilichamen op het bloed. Indien deze positief zijn, is er ooit contact geweest met het virus, maar met deze test kan geen onderscheid gemaakt worden tussen een spontane klaring, een succesvolle behandeling of een actieve infectie. Daarom dienen positieve HCV-antilichamen steeds gevolgd te worden door HCV RNA testing door middel van PCR. Indien deze positief is, kunnen we spreken van een actieve infectie en dient de patiënt verwezen te worden voor verdere investigatie en behandeling.

Wie screenen?

Sowieso alle patiënten met risicofactoren dienen gescreend te worden, ook zij met normale levertesten: (voormalig) IV druggebruikers, eerste generatie migranten uit hoog endemische gebieden (prevalentie >2%), HIV-positieve mannen die seks hebben met mannen (MSM), HIV-negatieve MSM op PrEP, personen met een tatoeage of piercing gezet onder onhygiënische omstandigheden of gezet in een HCV-endemisch land, personen die ongetest bloed of ongeteste bloedproducten of weefsel- of orgaantransplantaten ontvingen voor 1991, kinderen geboren uit HCV-positieve moeders. Verscheidene studies tonen aan dat het niet volstaat om alleen mensen uit risicogroepen te screenen. Het beste advies dat we (huis)artsen kunnen geven: test elke patiënt ouder dan 18 jaar éénmalig op hepatitis C.

Behandeling

De komst van direct-acting antivirals waren een revolutie voor de behandeling van HCV. De behandeling bestaat meestal uit een kuur van 1 of 3 pillen per dag gedurende 8 of 12 weken. Het slaagpercentage is meer dan 95% met slechts minimale nevenwerkingen. Ook patiënten met een actief alcohol- of drugsmisbruik kunnen een behandeling succesvol ondergaan. Deze medicatie wordt terugbetaald bij alle patiënten, ongeacht de graad van leverfibrose.
Momenteel bestaat er helaas nog geen vaccin.

Projecten Gastrogroep Vitaz

Samen met collega hepatoloog professor Jeoffrey Schouten en onze doctoraatsstudente Marie Coessens, hebben we vanuit de afdeling gastro-enterologie en hepatologie in Vitaz reeds verscheidene projecten opgezet om hepatitis B en C aan te pakken: testing bij IV druggebruikers, bij patiënten opgenomen in psychiatrische ziekenhuizen, in de huisartsenpraktijk en bij patiënten onder immunosuppressiva. Momenteel hebben we een project lopende waarbij we met behulp van posters met een QR-code mensen proberen te informeren en engageren voor een HCV-testing. Achteraf kijken we dan of het aantal HCV-testen in de regio hoger is in vergelijking met dezelfde periode enkele jaren geleden (pre-covid).