HPV test als primaire screening voor de opsporing van baarmoederhalskanker

Gepubliceerd op maandag 2 december, 2024

Op 24 oktober 2024 organiseerde het klinisch laboratorium in samenwerking met de diensten gynaecologie en pathologische ontleedkunde enerzijds en de huisartsen anderzijds een mini-symposium omtrent de omschakeling van cytologie naar primaire HPV-screening vanaf de leeftijd van 30 jaar.

Baarmoederhalskanker is wereldwijd bij vrouwen de vierde meest frequent voorkomende kanker. Preventie is daarom belangrijk.

Bijkomende wetenschappelijke achtergrond bij de beslissing tot omschakeling van het screeningsprogramma werd uiteen gezet door prof dr Elizaveta Padalko (klinische biologie UZ Gent). HPV testen hebben vanaf 30 jarige leeftijd een hogere sensitiviteit dan enkel de uitstrijkjes en leiden door middel van reflex uitstrijkjes sneller tot een diagnose van afwijkende baarmoederhals cellen. Prof Padalko maakte ons wegwijs in de actuele toepassing van cytologie voor de nationale baarmoederhalskanker screening; 61% van de vrouwen krijgt gemiddeld om de 3 jaren een uitstrijkje (periode 2002-2006). Toch zijn er duidelijke regionale verschillen in België die te herleiden zijn tot het al dan niet bestaan van formele screeningsprogramma’s voor baarmoederhalskankerscreening. 

België is zeker niet het eerste land dat deze switch van cytologie naar HPV test gebaseerde screening voor baarmoederhalskanker invoert; in 2019 gingen 18 landen ons land reeds voor toen op overheidsniveau beslist werd deze switch te maken. Het nationaal referentiecentrum HPV stelde ondertussen een lijst van geschikte en klinische gevalideerde HPV testen ter beschikking op haar website. De individuele laboratoria kunnen uit deze lijst een test selecteren voor verificatie en implementatie van de HPV gebaseerde screening naar baarmoederhalskanker.

De WHO stelde tegen 2030 drie doelen om baarmoederhalskanker te bestrijden, met ook voor België nog duidelijk werk voor de boeg om deze te bereiken:

• 70% van de vrouwen dienen gescreend te worden, met een high-performance HPV test tegen de leeftijd van 30 jaar en andermaal tegen de leeftijd van 45 jaar.
• 90% van de meisjes dienen volledig gevaccineerd te zijn tegen HPV tegen de leeftijd van 15 jaar
• 90% van de vrouwen met baarmoederhalsaandoeningen (pre-cancereuze of invasieve kanker) dienen hiervoor behandeld te worden

Prof Alex Vorsters (vaccinologie, Universiteit Antwerpen) vult aan met de meest recente Europese gegevens over de effecten van de HPV vaccinatie strategie. Er is een substantiële daling van genitale wratten bij vrouwen dankzij deze vaccinatie, en hieraan gekoppeld een ‘herd immunity’ bij de heterosexuele mannen. Er werd ook een duidelijke reductie in abnormale baarmoederhalsuitstrijkjes en invasieve kankers vastgesteld enkele jaren na de introductie van het vaccin in andere Europese landen en het Verenigd Koninkrijk.

Collega klinisch bioloog Apr Elise Willems geeft bijkomende informatie over de nieuwe screening en triage flowcharts voor baarmoederhalskanker screening zoals ontwikkeld volgens leeftijdscategorie. De leeftijdsgroep 25-29 jaar zal het huidige algoritme blijven volgen met primaire cytologie en reflex HPV test indien cytologie afwijkend is. De leeftijdsgroep 30-64 jaar zal primair met een HPV test gescreend worden en reflex cytologie krijgen met eventueel colposcopie indien de HPV test positief was. Voor vrouwen van 65 jaar of meer schrijft het nieuwe schema een eenmalige co-testing met HPV test en cytologie voor.

Tot slot lichtte dr Eva Verberckmoes deze nieuw flowcharts nog eens extra toe via twee praktijk casussen uit de huisartsenpraktijk.

De geanimeerde discussie die volgde op de presentaties maakte duidelijk dat dit een hot topic is voor gynaecologen, huisartsen, pathologen en klinisch biologen. De presentaties vindt u hier [Symposia en bijscholingen | VITAZ (paddlecms.net)]