Klinische farmacie op de afdeling: streven naar betere medicatieveiligheid en multidisciplinaire samenwerking

Gepubliceerd op vrijdag 18 april, 2025

Sinds januari 2025 zijn we als ziekenhuisapothekers actief aanwezig op de afdelingen Heelkunde 4 en Heelkunde 5-7 van ons ziekenhuis. Met deze nieuwe aanpak brengen we de expertise van de klinische farmacie dichter bij de patiënt. Dit draagt bij tot een verhoogde medicatieveiligheid en een efficiëntere samenwerking tussen arts, verpleegkundige en apotheker. Dit initiatief stelt ons in staat om proactief in te grijpen bij medicatie gerelateerde problemen en zo de kwaliteit van zorg te verbeteren. Dat is nodig, want volgens de Wereldgezondheidsorganisatie zouden bij 5 à 10% van de ziekenhuisopnames medicatiefouten gebeuren.

Onze taken

Aanwezig zijn op de afdelingen stelt ons in staat de thuismedicatie van patiënten grondig te evalueren. Dit proces – ook wel medicatieverificatie genoemd – zorgt ervoor dat alle geneesmiddelen correct worden overgenomen en gecontinueerd tijdens de ziekenhuisopname. We signaleren mogelijke interacties, dubbelmedicatie of incorrecte doseringen en bespreken deze met de behandelende artsen en verpleegkundigen. Dit verlaagt het risico op medicatiefouten en draagt bij tot een veiligere behandeling.

Daarnaast voeren we uitgebreide medicatiereviews uit. Daarbij kijken we niet alleen naar de huidige medicatie die gegeven wordt tijdens de opname, maar beoordelen we ook of aanpassingen nodig zijn op basis van de klinische toestand van de patiënt. Dit kan betekenen dat we bepaalde medicatie optimaliseren, doseringen aanpassen of alternatieven voorstellen, bijvoorbeeld als er sprake is van een verminderde nierfunctie of bij aanwezigheid van andere comorbiditeiten. Op heelkundige afdelingen leggen we ook specifiek de focus op het pijnbeleid, de tromboseprofylaxe en indien nodig het antibioticabeleid.

Belangrijk is ook dat we meedenken over het ontslagbeleid. We zorgen er met andere woorden voor dat de medicatie bij ontslag correct is afgestemd op de noden van de patiënt en dat duidelijke instructies worden meegegeven aan de patiënt, de huisarts en de huisapotheker. Op deze manier bevorderen we de therapietrouw en vermindert hopelijk de kans op heropnames door medicatie gerelateerde problemen.

Naast deze patiëntspecifieke taken denken we ook mee na over het globale medicatiebeleid op de afdeling. Zo bekijken en updaten we de interne medicatieprotocollen en kunnen we – in samenspraak met de betrokken artsen- indien nodig bijsturen.

De klinische helpdesk en CMA

Naast deze taken op de afdelingen bemannen we ook de klinische helpdesk. Hier beantwoorden we medicatie gerelateerde vragen van artsen, verpleegkundigen, apotheekassistenten en andere zorgverleners. De vragen gaan o.a. over doseringen en interacties, maar ook over bijwerkingen of alternatieve behandelingsopties. Dit draagt bij tot een snellere en beter geïnformeerde besluitvorming, wat de patiëntenzorg ten goede komt.

Een ander essentieel onderdeel van ons werk is de CMA (Check of Medication Appropriateness). Hierbij worden patiëntendossiers elektronisch gescreend op potentieel ongepaste voorschriften, die we dan als klinisch apotheker beoordelen. Zo geven we bijvoorbeeld een advies tot dosisaanpassing voor orale anticoagulantia bij verminderde nierfunctie, afwijkend gewicht, hoge leeftijd en/of andere geneesmiddelen die het bloedingsrisico beïnvloeden. Deze manier van werken laat ons toe om farmacotherapeutische adviezen te geven voor alle in het ziekenhuis opgenomen patiënten, ook op afdelingen waar geen klinische apotheker aanwezig is.

Een meerwaarde voor patiënt en zorgverlener

De front-office klinische farmacie zorgt voor een directe, multidisciplinaire samenwerking tussen ziekenhuisapothekers, (huis)artsen en verpleegkundigen. Door onze expertise naar de afdeling te brengen, verhogen we de patiëntveiligheid en optimaliseren we de medicatiezorg. We streven ernaar om niet alleen reactief, maar vooral ook preventief op te treden, zodat potentiële medicatieproblemen voorkomen worden.

Toekomstperspectief

De implementatie van front-office klinische farmacie op heelkunde is een belangrijke stap vooruit. In de toekomst hopen we onze aanwezigheid uit te breiden naar andere afdelingen en nog nauwer samen te werken met andere disciplines binnen het ziekenhuis, alsook met de huisartsen.