HomeArtikelKRONIEK VAN DE EERSTE, TWEEDE EN DERDE GOLF IN HET AZ NIKOLAAS

KRONIEK VAN DE EERSTE, TWEEDE EN DERDE GOLF IN HET AZ NIKOLAAS

Gepubliceerd op donderdag 18 maart, 2021

Het voorbije jaar werd de wereld geconfronteerd met de directe en indirecte gevolgen van een pandemie van ongeziene omvang. Hoewel de vrijheid, zoals we die voorheen kenden, nog niet heel onmiddellijk schijnt terug te komen, komt er toch stilaan licht aan het einde van de tunnel, niet in het minst dankzij de uitrol van het vaccinatieprogramma. Ondanks een verhaal met op dit ogenblik een open einde, blikken we graag even terug op de zeer bewogen voorbije 12 maanden die we mochten beleven in ons ziekenhuis.

De start van de pandemie

In februari 2020 werd de ernst van deze initieel onderschatte virale aandoening steeds duidelijker en reeds eind februari werd in het AZ Nikolaas een multidisciplinaire coördinatiecel opgericht met als hoofdopdracht de globale Covid19 aanpak binnen ons ziekenhuis te coördineren.

Iedereen herinnert zich ongetwijfeld dat kort nadien, op 6 maart om precies te zijn, de eerste Covid19 positieve patiënt in het AZ Nikolaas werd opgenomen. Op dat moment was er reeds een cohortzone voorzien op de campus te Sint-Niklaas. Sindsdien worden alle Covid19 positieve patiënten gecentraliseerd op de campus Moerlandstraat, zo ook de patiënten van het AZ Lokeren, met als doel de andere ziekenhuislocaties zoveel mogelijk te vrijwaren van deze problematiek.

Naarmate de opnames van Covid19 positieve patiënten bleven toenemen, werd deze cohortzone verder uitgebreid en al vlug werd een bijkomende afdeling geopend tot er op de piek van de eerste golf maar liefst zes afdelingen ter beschikking stonden voor uitsluitend Covid19 positieve patiënten. Dit piekmoment van de eerste golf lag begin april, met 118 Covid19 positieve patiënten gehospitaliseerd in het AZ Nikolaas. Onze dienst intensieve zorgen kwam aardig onder druk te staan tijdens deze eerste golf. Twee diensten waren operationeel waarvan één uitsluitend bestemd was voor Covid19 positieve patiënten. Een derde afdeling stond in de stijgers maar werd finaal wegens de dalende cijfers niet in gebruik genomen.

Deze eerste golf werd gevolgd door een (zeer) kleine tweede golf die zich situeert tussen eind augustus en begin september en die vermoedelijk toe te schrijven is aan een kortstondige heropflakkering in de provincie en vooral in de stad Antwerpen. Maar dan kwam de derde golf (derde golf voor ons ziekenhuis, tweede golf in de algemene perceptie van de bevolking) die op dit moment nog volop aan de gang is en zich wat betreft de ziekenhuisopnames tijdens het schrijven van dit artikel nog in een plateaufase bevindt. Op het piekmoment van deze golf, op 3 november, werden 128 Covid19 positieve patiënten gehospitaliseerd in het AZ Nikolaas en waren 7 cohorteafdelingen actief, één meer dus dan in de eerste golf.

In deze derde golf was de belasting voor de dienst intensieve zorgen minder groot dankzij de invoering van CHOC-bedden. CHOC staat voor Corona High Oxygen Care. Deze bedden worden voorbehouden voor patiënten met nood aan HFNO (High Flow Nasal Oxygen) therapie. Dit zijn voornamelijk patiënten waarbij therapie op intensieve zorgen afgebouwd wordt of patiënten die niet dermate ziek zijn dat een opname op intensieve zorgen zich opdringt maar die wel nood hebben aan supportieve beademing. Hierdoor kan de dienst intensieve zorgen zich toespitsen op de uiterst kritieke patiënten en worden geen bedden onnodig gehypothekeerd. Tien CHOC bedden werden vrijgemaakt op de voormalige afdeling pneumologie -oncologie die nu als cohorte fungeert.

Op het piekmoment van <de derde> golf, op 3 november, werden 128 Covid19 positieve patiënten gehospitaliseerd in het AZ Nikolaas en waren zeven cohorteafdelingen actief, één meer dus dan in de eerste golf.

Ondanks deze maatregelen is ook op intensieve zorgen de piek van het aantal Covid19 positieve patiënten overschreden nl. van 17 patiënten in de eerste golf naar 22 patiënten in de derde golf. Ook deze keer werden de discussies over de opening van een derde intensieve afdeling heropgestart. Gezien op dat moment deviatiemaatregelen werden uitgerold in samenwerking met de Vlaamse Overheid zijn verbouwingswerken op  de dienst recovery en het operatiekwartier vermeden.

De normale ziekenhuisactiviteit

13 maart 2020 staat in ieders geheugen gegrift als de dag waarin het land in lock down ging. Het ziekenhuisnoodplan werd geactiveerd. Dit hield in dat alle electieve consultaties, onderzoeken en ingrepen geannuleerd dienden te worden met uitzondering van levensnoodzakelijke ingrepen. Daarnaast werd ook bezoek verboden.

Dit had uiteraard een grote impact op de werking van het operatiekwartier. Al snel besloot de OK-commissie om richtlijnen op te stellen omtrent de ingrepen die wel en niet konden doorgaan. Iedere OK aanvraag werd dan ook aan deze richtlijnen getoetst. Op de minimumcapaciteit waren slechts 4 tot 6 OK-zalen open in plaats van 23. Op 4 mei werden deze richtlijnen versoepeld waarbij voorrang werd gegeven aan ingrepen die geen beroep doen op intensieve zorg. Doch een tweede lock down kondigde zich op 22 oktober aan waarna opnieuw de strengere maatregelen opgelegd werden.

Sinds midden maart kan het klinisch laboratorium van het AZ Nikolaas Covid19 zelf opsporen door middel van een gevoelige PCR test. Gelet op de overheidsinstructies om restrictief om te springen met deze testen werden initieel enkel opgenomen patiënten en zorgpersoneel getest.

Begin mei kwam vanuit de overheid de boodschap om ruimer te screenen met als gevolg dat het screeningsbeleid werd aangepast. Alle te hospitaliseren patiënten dienen sindsdien te beschikken over een negatieve PCR test voor opname. De ingrepen van patiënten met een positieve PCR test worden uitgesteld tot na de besmettelijke periode of, indien dit niet mogelijk is, plaats te vinden met zeer strikte voorzorgsmaatregelen. Bij patiënten die opgenomen worden via spoed wordt consequent een staal afgenomen waarop een snelle PCR test kan gebeuren indien zij een spoedingreep dienen te ondergaan of indien de patiënt niet in een eenpersoonskamer kan gehospitaliseerd worden. Deze snelle PCR is in zeer beperkte mate beschikbaar in het laboratorium en wordt daarom voor bovenstaande indicaties voorbehouden.

De introductie van de Covid19 antigeentest had eveneens een impact op het opnamebeleid via de dienst spoedgevallen. Het resultaat van deze test is veel vlugger gekend dan een klassieke PCR test doch de gevoeligheid ligt een stuk lager. Van iedere patiënt wordt een antigeen test ingezet om de patiënten met een hoge virale lading (eventuele superverspreiders) snel op te sporen. Een negatieve antigeentest vereist nog steeds een PCR ter aanvulling om de beperkte gevoeligheid van de test te ondervangen.  

Het klinisch labo van het AZ Nikolaas heeft in deze periode enorm veel werk verzet voor de ziekenhuispatiënten maar ook voor de populatie van het Waasland.

De nauwe samenwerking met de eerste lijn

Op 12 december opende de drive-through de figuurlijke deuren en sindsdien werden reeds 7437 burgers gescreend.

In overleg met de huisartsen werd op 14 maart beslist om een huisartsenwachtpost te openen in de Japanse Kers, op de spoedparking van het AZ Nikolaas. De bedoeling hiervan was om ambulante patiënten met respiratoire klachten naar deze locatie te leiden om de spoeddienst, huisartsenpraktijken en de centrale huisartsenwachtpost te ontlasten. Al snel barstte deze wachtpost uit zijn voegen en op 26 maart werd hij verschoven tot binnen de ziekenhuismuren naar de poli orthopedie. De indicaties voor consultatie aan deze huisartsenwachtpost werden ook uitgebreid naar alle infectieuze pathologieën. Op 28 april keerde de Covid-19 wachtpost terug naar de locatie op de spoedparking vanwege het dalende aantal aanmeldingen.

De drive-through te Sinbad

In juli werden een aantal afnamecentra opgericht, centra voor burgers zonder symptomen die zich willen/moeten laten testen naar aanleiding van een hoog risico contact, voor een reis, voor een ingreep… Voor het Waasland huisde dit centrum in de Japanse Kers en dit werd uitgebaat door lokale thuisverplegingsdiensten met ondersteuning van het AZ Nikolaas. Door de toegenomen drukte op zowel de huisartsenwachtpost als het afnamecentrum die gebruik maakten van dezelfde lokalen werd het noodzakelijk om een nieuwe locatie te zoeken. De stad Sint-Niklaas voorzag een lokaal in het openbaar zwembad Sinbad. Daarnaast kondigde de overheid eind november een wijziging van het nationaal screeningsbeleid aan waarbij het terug mogelijk werd voor asymptomatische burgers zonder hoog risico contact zich te laten screenen. Met een potentiële toestroom in het vooruitzicht werd door een samenwerking met de eerste lijn en het AZ Nikolaas een drive-through opgezet, gecoördineerd door mevr. Yasmine Smeets, stafmedewerker Q&S AZ Nikolaas. Op 12 december opende deze drive-through de figuurlijke deuren en sindsdien werden reeds 7437 burgers gescreend.

Nu de vaccinaties opstarten in ons ziekenhuis hopen velen van ons dat het einde in zicht is. Ieder van ons heeft het voorbije jaar het diepste uit de kan gehaald om kwalitatieve en professionele zorg te kunnen blijven leveren in een sterk bemoeilijkt klimaat. Iedereen werd extra op de proef gesteld wanneer ook collega’s uitvielen met Covid19, iets wat we de derde golf kenmerkte in alle ziekenhuizen. Ook via deze weg willen we jullie van harte bedanken voor het doorbijten in moeilijke tijden, voor het aangaan van de uitdaging wanneer ongekende wegen moesten bewandeld worden, voor het behouden van het warm hart in hun werk wanneer de toekomst onduidelijk was. Bedankt aan iedereen die zijn steentje heeft bijgedragen. We gaan er nog even voor!

dr. Philip Nieberding

Medisch directeur

prof. dr. Veroniek Saegeman

Klinisch bioloog - ziekenhuishygiëne