Multidisciplinaire aanpak van clusterhoofdpijn

Gepubliceerd op vrijdag 30 augustus, 2019

Het AZ Nikolaas zet in op een multidisciplinaire aanpak in de behandeling van clusterhoofdpijn, ook wel ‘suicide headache’ genoemd wordt. Zo is het AZ Nikolaas in staat om patiënten sneller en efficiënter te helpen.

Clusterhoofdpijn is een ernstige vorm van aanvalsgewijs optredende hoofdpijnklachten waarbij er geen onderliggend structureel letsel aanwezig is. De pathologie wordt als zeldzaam beschouwd maar treft toch 1 op 1000 mensen en is dus qua prevalentie vergelijkbaar met MS.

Het merendeel van de patiënten lijdt onder de episodische vorm, wat inhoudt dat de aanvallen in bepaalde periodes, de zogenaamde clusters, voorkomen. De hoofdpijnvrije periode tussen de aanvallen kan variëren van weken tot zelfs jaren. De chronische vorm van clusterhoofdpijn is daarentegen minder frequent. Gelukkig maar, want deze patiënten hebben geen of slechts zeer korte aanvalsvrije periodes.

Binnen het AZ Nikolaas zal de dienst Neurologie de diagnostiek en de farmacologische behandeling voor zijn rekening nemen. Deze behandeling bestaat uit een combinatie van de aanvalsbehandeling en de onderhoudsbehandeling (profylactische behandeling).

De diagnose van clusterhoofdpijn is niet altijd evident. Een Amerikaans onderzoek heeft uitgewezen dat het gemiddeld 6,6 jaar duurt vooraleer een patiënt de juiste diagnose krijgt. De voornaamste symptomen zijn de stekende pijn, die vaak ervaren wordt alsof er met een mes in het oog wordt gestoken. Daarnaast worden ook brandende en kloppende pijnen vermeld. In tegenstelling tot migrainepatiënten, die bij een aanval liefst roerloos in een donkere kamer willen liggen, gaat een aanval van clusterhoofdpijn gepaard met bewegingsdrang en onrust tot agitatie. Dit is één van de voornaamste onderscheidende kenmerken.

Binnen het AZ Nikolaas zal de dienst Neurologie de diagnostiek en de farmacologische behandeling voor zijn rekening nemen. Deze behandeling bestaat uit een combinatie van de aanvalsbehandeling en de onderhoudsbehandeling (profylactische behandeling). Bij de behandeling van de aanvallen valt de keuze in de eerste plaats op de subcutane injectie van Sumatriptan omwille van  de snelle werking en efficiëntie. Daarnaast biedt zuiver zuurstof een waardig alternatief, met als voordeel dat er geen bijwerkingen zijn en het onbeperkt gebruikt mag worden. De hoeksteen van de behandeling wordt echter gevormd door een adequate profylaxie.

De refractaire patiënt, die geen of onvoldoende vooruitgang boekt met de voornoemde oplossingen, wordt met een duidelijk behandelingsalgoritme doorverwezen naar het Pijncentrum van het AZ Nikolaas. Binnen de interventionele pijnbehandeling zijn er het laatste decennium enorme vorderingen geboekt, zowel op het gebied van research als op het gebied van technologische ontwikkeling.

De refractaire patiënt, die geen of onvoldoende vooruitgang boekt met de voornoemde oplossingen, wordt met een duidelijk behandelingsalgoritme doorverwezen naar het Pijncentrum van het AZ Nikolaas.

Het Pijncentrum van het AZ Nikolaas publiceerde, in samenwerking met de dienst Neurologie van het UZ Gent, reeds in 2010 de veelbelovende resultaten van de behandeling van refractaire hoofdpijn door middel van occipitale zenuwstimulatie (ONS). Dit is een minimaal invasieve techniek waarbij er elektrodes subcutaan in het occipitale gebied worden ingeplant, verbonden met een eveneens onderhuids ingeplante batterij. Specifiek voor deze toepassing heeft het Pijncentrum, in samenwerking met het Bakken Research Centre (Medtronic), een nieuw type elektrode ontwikkeld, die een spectaculaire daling van het aantal complicaties tot gevolg heeft en reeds een honderdtal patiënten grote diensten bewezen heeft.

Een meer recente ontwikkeling, voorlopig uitsluitend op experimentele basis toegepast binnen het Pijncentrum, is de stimulatie van het ganglion pterygopalatinum, een welbepaalde zenuwknoop van het autonome zenuwstelsel, vaak in combinatie met ONS. Ook van deze techniek zijn de resultaten veelbelovend.

Helaas worden deze minimaal invasieve behandelingen in België niet terugbetaald, waardoor het kostenplaatje voor de patiënt hoog kan oplopen, wat in een aantal gevallen onoverkomelijk is gebleken. Om de billijkheid van de behandeling voor de weinig begoede patiënten die lijden aan (refractaire) chronische hoofd- en aangezichtspijnen te optimaliseren, zal het AZ Nikolaas trachten om een fondsenwerving op te zetten die gevoed kan worden vanuit verschillende bronnen (bv. foundation, donatie, medisch innovatie fonds,…). Financiële barrières zouden een doeltreffende behandeling van deze ernstige pathologie niet in de weg mogen staan.