Zorgpad giant cell arteritis: snellere diagnostiek en optimaal beleid
Gepubliceerd op woensdag 19 februari, 2025
Giant cell arteritis: een reumatologische urgentie
Giant cell arteritis (GCA), ook wel arteritis temporalis genoemd, is de meest frequente systemische vasculitis. Het gaat hierbij om een ontsteking van de bloedvatwand waarbij hoofdzakelijk grote en middelgrote bloedvaten aangetast worden. Bij een groot deel van de patiënten wordt betrokkenheid van de A. Temporalis gezien, wat de typische klachten van nieuw ontstane (temporaal gelokaliseerde) hoofdpijn en kaakclaudicatio kan geven.
Daarnaast vermelden patiënten vaak ook systemische klachten zoals koorts, malaise en vermagering. Dit type vasculitis wordt vooral op oudere leeftijd gezien en treedt quasi nooit op onder de leeftijd van 50 jaar. Bij ongeveer de helft van de patiënten met GCA is er een associatie met polymyalgia rheumatica (PMR) waarbij inflammatoir getinte pijn ter hoogte van de heup- en schoudergordel aanwezig is. De meest gevreesde complicatie bij dit type vasculitis is aantasting van de bloedvoorziening naar het oog, waarbij een acute blindheid kan optreden. Om visusverlies bij deze patiënten te vermijden, is een snelle diagnostiek en behandeling uitermate belangrijk.
Optimale aanpak van GCA met behulp van een multidisciplinaire samenwerking
Op initiatief van de dienst reumatologie werd een multidisciplinaire samenwerking uitgerold om de aanpak van GCA te optimaliseren. Patiënten met GCA presenteren zich vaak acuut met klachten van hoofdpijn en/of visusverlies op de dienst spoedgevallen of via neurologie/oftalmologie. Daarom zijn deze diensten van groot belang voor een snelle, correcte diagnostiek van GCA. De diensten medische beeldvorming en thoraco-vasculaire heelkunde staan in voor het uitvoeren van de noodzakelijke technische onderzoeken onder vorm van respectievelijk echografische evaluatie en bioptname (cfr. hieronder).
Als intraveneuze toediening van corticosteroïden (pulsen) en/of opname noodzakelijk blijkt, neemt neurologie hierin het voortouw. De chronische opvolging daarentegen wordt in handen genomen door reumatologie, eventueel in combinatie met oftalmologie. Een goede samenwerking tussen de verschillende actoren is uitermate belangrijk om tot een snelle diagnostiek en behandeling van GCA te kunnen komen en complicaties te vermijden. Dit zorgpad werd dan ook uitgebreid besproken en geoptimaliseerd in overleg met alle betrokken diensten, waardoor het over een groot draagvlak beschikt.
Diagnostische aanpak van GCA: het belang van objectivatie
Zoals hierboven vermeld, is een snelle en correcte diagnose van GCA van primordiaal belang. Een gemiste diagnose kan aanleiding geven tot invaliderende complicaties als blindheid. Overdiagnose daarentegen leidt tot behandeling met hoge dosissen corticosteroïden met mogelijk belangrijke morbiditeit en mortaliteit.
Wanneer een patiënt zich op de dienst spoedgevallen presenteert met unilaterale blindheid en/of nieuw ontstane hoofdpijn zal de behandelende spoedarts contact opnemen met de dienst neurologie of oftalmologie en een bloedafname met bepaling van sedimentatie / CRP laten uitvoeren. GCA geeft typisch aanleiding tot een (fors) inflammatoir bloedbeeld.
Bij vermoeden van GCA wordt verdere diagnostiek gevraagd onder vorm van een arteriële duplex van de A. temporalis en A. axillaris op de dienst medische beeldvorming. Er wordt hierbij gekeken of ter hoogte van deze bloedvaten een verdikte wand (halo sign) geobjectiveerd kan worden. In overleg met de dienst medische beeldvorming kan dit onderzoek steeds op korte termijn uitgevoerd worden, wat een belangrijke meerwaarde biedt bij de diagnostische oppuntstelling. Bij aanwezigheid van een halo sign is bioptname van het betrokken bloedvat immers vaak niet meer noodzakelijk. Bij twijfel of negatieve duplex daarentegen is een biopsie van de A. temporalis geïndiceerd. Deze ingreep wordt door de collega’s van vasculaire heelkunde eveneens steeds op korte termijn uitgevoerd.
Op basis van bovenstaande onderzoeken en informatie zal de behandelende reumatoloog de diagnose van GCA al dan niet weerhouden en de chronische behandeling met corticosteroïden, al dan niet in combinatie met disease-modifying anti-rheumatic drugs (DMARD), in handen nemen. Gezien de hoge dosis corticosteroïden is een strikte opvolging hierbij van groot belang.