Thoraxchirurgie in het Waasland

Gepubliceerd op dinsdag 18 januari, 2022

Longcarcinoom is de derde meest voorkomende kanker in België en komt nog steeds meer voor bij mannen als bij vrouwen. Jaarlijks krijgen ongeveer 8800 patiënten in België te horen dat zij longkanker hebben en overlijden 5852 patiënten aan de aandoening.

Heelkunde is en blijft de gouden standaard in de behandeling van longtumoren. Patiënten die geopereerd kunnen worden, hebben de beste prognose. Maar omdat longkanker vaak pas in een laat stadium klachten geeft, is op het moment van diagnose slechts 12% van de patiënten operabel. Gelukkig kunnen wij door inductietherapieën dit cijfer nog verhogen om zo de beste overleving te bekomen voor onze patiënten. De uiteindelijke overleving na heelkunde is afhankelijk van het stadium op moment van diagnose. Het multidisciplinair bespreken (met oncopneumoloog, radiotherapeut, radioloog, oncoloog en thoracale chirurg) zorgt voor de best mogelijke behandeling op maat van elke patiënt. Input van de huisarts die de zorg coördineert, is hierbij van aanzienlijke toegevoegde waarde.

Oncologisch belang

Heelkunde is op lange termijn de beste behandeling met curatief opzet voor de meeste patiënten. Een operatie is wel slechts zinvol als een volledige resectie van de tumor en eventuele uitzaaiingen mogelijk is (in oligometastaseprotocol). Afhankelijk van het stadium is een vijfjaars overleving van 92% mogelijk bij kleine tumoren (stadium 1a). Hierbij zien wij opnieuw het belang van screening en vroege detectie. (Fig 1)

Verschillende studies tonen het belang van heelkunde in vroege en latere stadia. Up front radicale chirurgie geeft de beste overleving maar is enkel mogelijk in een niet kliergemetastaseerde setting. Gelukkig beschikken we heden over een multimodale behandeling bij meer uitgebreide tumoren (combinatie van radiotherapie, chemo/immunotherapie en chirurgie) waardoor ook deze overleving beter en beter wordt. Ook de verschillende types tumoren (Small Cell, NSCLC, neuro-endocriene tumoren) hebben een impact op de overleving en de keuze van behandeling. Hoewel longchirurgie een uitgebreide operatie is, is er slechts een 30 dagen mortaliteit van 2.3%. Het korte termijn risico weegt dus zeker op tegen het lange termijn voordeel. Dit wordt opnieuw steeds op maat van de patiënt besproken.

Technieken

Binnen Vitaz hebben wij verschillende operatietechnieken voor de behandeling van longtumorgen. Tot twintig jaar geleden was open chirurgie door middel van thoracotomie de standaard werkwijze voor longoperaties. Meerdere internationale studies hebben aangetoond dat video assisted thoracoscopic surgery (VATS) superieur is vergeleken met de traditionele thoracotomie. Er is een kortere ziekenhuisopname, minder pijn, sneller herstel, minder complicaties en bij een geselecteerde patiëntengroep is er een betere overleving. De klieruitruiming, een integraal deel van elke oncologische ingreep, is van hetzelfde niveau als bij open chirurgie en dus radicaal te noemen.  Zeker met de komst van de uniportal VATS (Fig 2), waarbij de volledige longresectie kan plaatsvinden door een sneetje van 3.5cm onder de oksel is de postoperatieve pijn en ziekenhuisopname nog beperkter geworden. Op dit ogenblik bespreken wij steeds met de patiënt een totale hospitalisatieduur van vijf dagen maar in de praktijk is dit vaak minder.

Open chirurgie (via spiersparende thoracotomie) blijft de methode voor grote tumoren die door de kleine incisies van de kijkoperaties niet naar buiten kunnen gebracht worden, maar ook voor complexe resecties (sleeve resecties waarbij een bronchiale of arteriële reconstructie nodig is). Hierbij is het plaatsen van een pijnpomp noodzakelijk en wordt de hospitalisatieduur ook verlengd.

Robot-assisted thoracoscopic surgery (RATS) is een relatief nieuw platform voor minimaal invasieve long lobectomie. RATS heeft enkele voordelen ten opzicht van VATS zoals het driedimensioneel beeld, hoge resolutie vergroting van het chirurgische veld, betere dexteriteit en manoeuvreerbaarheid van de instrumenten door het gebruik van “endo-wrist” technologie. Daartegenover staan wel de hogere kostprijs, langere operatieduur en de verschillende poorten (waardoor er meer kans is op postoperatieve pijn). Deze techniek wordt dus voorbehouden voor complexere resecties en als alternatief voor open chirurgie. Hierbij zit de chirurg in een console en bedient de robot vanop afstand (Fig 3). Een tweede chirurg en verpleegkundige staan steriel naast de patiënt, instrumenteren en blijven stand-by in geval van peroperatieve complicaties.

Huidige stand van zaken – cijfers

Sinds 2002 worden longoperaties uitgevoerd door medisch diensthoofd dr. S. Verbeke. Hier werd de basis gelegd om patiëntgerichte en hoogkwalitatieve heelkundige zorg te bieden aan patiënten in eigen regio. Dit vertaalde zich naar een uitstekende samenwerking met de afdeling Longziekten. De continue groei van het aantal behandelde patiënten de voorbije jaren getuigt van het succes van deze samenwerking.

Sinds de komst van dr. V. Ceuterick, lid van de European Society of Thoracic Surgery, in 2020 is de dienst verder uitgebreid waardoor nu ook uniportal ingrepen standaard zijn. Alle oncologische longingrepen worden door deze twee chirurgen samen uitgevoerd. De gecombineerde aanpak zorgt voor een constante kwaliteitscontrole en zorgt voor een verhoogde veiligheid tijdens de ingrepen. De ervaring met dit soort chirurgie wordt op deze manier ook op een hoog peil gehouden, wat de kwaliteit en het resultaat ten goede komt. Postoperatief worden de patiënten mede opgevolgd door collega vaatchirurgen dr. Verbert en dr. Steyaert.

Longchirurgie is een teamgebeuren waarbij longartsen, intensivisten, verpleegkundigen, kinesisten en diëtisten de patiënten postoperatief intensief mee opvolgen. Ook de onco-coachen blijven de patiënten gedurende de opname verder ondersteunen en opvolgen. Sinds het opstarten van het MIRA netwerk in september 2020 worden ook in AZ Sint Blasius te Dendermonde door dr. Verbeke en dr. Ceuterick minimaal invasieve oncologische longingrepen uitgevoerd. Op heden zijn er reeds 31 patiënten succesvol behandeld in AZ Sint-Blasius. De postoperatieve opvolging aldaar gebeurt samen met de longartsen, vaatchirurgen en abdominale chirurgen. Door de samenwerking worden nu jaarlijks een 74-tal patiënten geholpen binnen het netwerk. Dit plaatst onze dienst thoracale heelkunde bij de grotere in ons land. Een succesvolle samenwerking wat de ervaring van alle betrokkenen en voornamelijk de patiënten ten goede komt.